Szacuje się, że do 2030 r. od 75 mln do 375 mln pracowników (od 3 do 14% z globalnej kadry pracowniczej) będzie musiało rozważyć zmianę swoich profesji. Czy globalna automatyzacja stanie się szansą na zdobycie nowych umiejętności i przekazanie najcięższych prac maszynom?
Firma McKinsey&Company w swoim raporcie wydanym w grudniu 2017 r. szacuje, że około 375 mln pracowników na całym świecie zmuszonych będzie do transformacji posiadanych profesji oraz zdobycia nowych umiejętności zawodowych do 2030 r. w wyniku szybko postępującej automatyzacji pracy. Czy to oznacza, że z rynku zniknie większość miejsc pracy?
Autorzy raportu podkreślają, że dzięki dostępnym technologiom połowa zawodów wykonywanych przez pracowników może zostać zautomatyzowana. Nie oznacza to, że ludzie stracą fach, przynajmniej nie we wszystkich przypadkach, a jedynie, że zawody będą zmieniać się wraz ze zmianami zachodzącymi w środowiskach pracy. Warto odwołać się do historii, która pokazuje, że obawy przed zmianami technologicznymi są niezasadne. Dobrymi przykładami mogą być linie produkcyjne, telefony komórkowe czy laptopy. W dzisiejszych czasach nikt nie wyobraża sobie bez nich życia, jednakże wprowadzając je do użytku można było wówczas mówić o rewolucji, przy jednoczesnych obawach o zmieniający się rynek pracy. Dobrą puentą tych zdarzeń jest użyte przez Josepha Schumpeter’a w latach 40 XX w. stwierdzenie „creative destruction”, które łączy w sobie zlikwidowanie niektórych stanowisk pracy przy jednoczesnym wykreowaniu nowych, tzw. twórcza destrukcja.
Nowy wiek automatyzacji
Era automatyzacji niesie ze sobą nadzieję zmian, ale również i wyzwania. Mówiąc o nadziejach warto zauważyć, że automatyzacja może zmniejszyć czas i koszt wykonywania danej pracy. Autorzy raportu przekonują, że nowe technologie do 2030 r. pozwolą skrócić godziny pracy od 9 do 26% w zależności od kraju. Maszyny mogą wykonywać zadania, które są rutynową czynnością bądź niebezpieczne. By nowa epoka technologiczna weszła płynnie w życie należy przygotować kadrę pracowniczą na kompleksowe zmiany. Rozumie się przez to kładzenie nacisku na nowe umiejętności, zwiększanie szkoleń, w szczególności dla osób w średnim wieku. Istotną kwestią jest również reforma edukacji. Instytucje edukacyjne muszą przygotować w odpowiedni sposób potencjalnych pracowników m.in. poprzez cyfrowe technologie umożliwiające kreowanie bardziej indywidualnych ścieżek nauki dla studentów oraz przygotowanie ich do wkroczenia na zautomatyzowany rynek pracy. Ważne jest by utworzyć wzajemne powiązania pomiędzy biznesem a nauką, gdyż obecna sytuacja nie jest zadowalająca. By utrzymać równowagę na rynku pracy należy dostarczać kadry pracowniczej o odpowiednich kwalifikacjach. Dodatkowo szybkość w ponownym zatrudnieniu zwolnionych w wyniku automatyzacji pracowników (jeśli nastąpi to w przeciągu maksymalnie roku) nie spowoduje zachwiania rynku pracy.
Automatyzacja vs nowe zawody
Zmiany spowodowane automatyzacją na pewno przyczynią się do przekształcenia bądź zupełnego zaniku niektórych zawodów, a co najważniejsze do utworzenia nowych stanowisk, które w chwili obecnej mogą być trudne do wyobrażenia. Istnieją jednak profesje, których nie da się zmechanizować, gdyż opierają się na umiejętnościach miękkich/interpersonalnych, tzn. wymagają kreatywności i empatii, której maszyny na chwilę obecną nie potrafią zastąpić. Zawody oparte na kontaktach międzyludzkich to przede wszystkim ochrona zdrowia (warto mieć na uwadze aspekt starzejącego się społeczeństwa), branże bazujące na wiedzy specjalistycznej, menadżerowie, których pracy zastąpić nie mogą roboty, jednakże częściowy zakres obowiązków może zostać zautomatyzowany (zbieranie informacji, analizowanie danych czy przygotowywanie raportów).
Jak zmiany technologiczne kształtują rynek pracy na Pomorzu?
Pomorski rynek pracy również podlega i będzie podlegał dalszej automatyzacji – jest to proces nieuchronny. Branże mające duży potencjał inwestycyjny to przede wszystkim nowoczesne usługi dla biznesu, IT, przemysł morski (zarówno przemysł stoczniowy, jak i logistyczny) oraz elektronika. W tych również sektorach możemy się spodziewać postępującej automatyzacji. Pewien obraz tego, co może nas czekać w nadchodzących latach ukazany był podczas Międzynarodowych Tragów Technologii, Innowacji i Automatyki w Przemyśle Hannover Messe 2017. Na odbywającym się w kwietniu wydarzeniu województwo pomorskie reprezentowało 11 firm. Przykładowe projekty to m.in.: robot kartezjański, maszyny do bezwykopowego układania rur pod chodnikami, ulicami, ogródkami, system IT, który automatyzuje proces planowania produkcji oraz mierzy jej wykonanie w czasie rzeczywistym, Symulator Ratunkowej Łodzi Zrzutowej i wiele innych. Takie spotkania służą wymianie doświadczeń, zdobyciu nowej wiedzy, ale też i promocji Pomorskiego jako regionu podążającego za nowymi technologiami. Wnioskować zatem można, że pomorski rynek również ulegnie dalszym procesom automatyzacji. W szerszej perspektywie można przewidywać utworzenie nowych miejsc pracy, w szczególności w dziedzinach opartych na informatyce i programowaniu oraz branżach R&D.
Czy globalna ekonomia wykreuje wystarczająco dodatkowych zawodów?
W nadchodzącej erze automatyzacji niezbędne będzie utworzenie przez rząd i firmy balansu pomiędzy wykorzystywaniem nowych technologii a zmianami jakie one ze sobą przyniosą. Po głębokiej analizie zagadnień związanych z procesami wdrażania nowych technologii autorzy raportu wysnuli stwierdzenie, że automatyzacja będzie motorem wzrostu dla produktywności gospodarki narodowej. Politycy, biznesmeni i pracownicy będą musieli wykazać się elastycznością, kreatywnością a nawet wizjonerstwem by w sposób odpowiedni wprowadzić nadchodzące zmiany w życie. Trzeba racjonalnie dopasować wzrost potencjału produkcyjnego do istniejącej kadry pracowniczej i popytu. W przeciwnym razie potencjał stworzony w trakcie owej rewolucji będzie bezpodstawny oraz przyczyni się do bezrobocia.
